Gaur duintasunaz hitz egiteak ausardia eskatzen du. Modaz kanpo dagoela dirudien kontzeptua da, “eraginkortasuna” edo “lehiakortasuna” bezalako hitz errentagarriagoek ordezkatzen dutena. Baina duintasuna zibilizazio ororen zimendu ikusezina da. Galtzen denean, gainerako guztia —politika, ekonomia, kultura— ikuskizun edo negozio bihurtzen da. Duintasuna ez da ideia abstraktua, posibilitatearen baldintza da. Hori bermatzen ez bada, ezin da benetako askatasunik egon, ez justiziarik, ez komunitaterik.
Gizarte duin bat ez da giza eskubideak aldarrikatzen dituena, eguneroko bizitzan posible egiten dituena baizik. Ez da nahikoa berdintasunaz hitz egiten duten legeak izatea, baldin eta baldintza materialek berdintasuna bizitzea eragozten badute. Familia ikusteko astirik ez duen langilea, zaintzearen edo jatearen artean aukeratu behar duen ama, etxebizitza eskuratu ezin duen gaztea, bakarrik hiltzen den agurea: horiek guztiak gaixotasun kolektibo baten sintomak dira. Arazoa ez dago pobrezia materialean bakarrik, axolagabetasun moralean baizik.
Duintasuna hiru zutabe nagusitan oinarritzen da: denbora, zaintza eta egia. Denbora, denborarik gabe ez baitago pentsatzeko, hitz egiteko edo hezteko espaziorik. Zaintza, zaintzarik gabe ez baitago bizirauten duen giza loturarik. Eta egia, egiarik gabe ez baitago konfiantza posiblerik herritarren eta Estatuaren artean. Hiru elementu horiek krisian daude gaur egun. Denbora diru bihurtu dugu, zaintza zama eta egia ikuskizun.
Ekonomia eta lana antolatzeko moduak erabakitzen du nola ulertzen dugun duintasuna. Dena produktibitatearen arabera neurtzen bada, gizakia bitarteko bat izango da, ez helburu bat. Askatasuna lehiatzean datzala esaten zaigu, berez askatasuna segurtasuna, egonkortasuna eta beldurrik gabe aukeratzeko espazioa dagoen tokian soilik existitzen denean. Ekonomia ez litzateke kapitalaren kudeaketara murriztu behar, guztion ongiaren administraziora zabaldu baizik: denbora, airea, osasuna, hezkuntza, ingurunea, giza harremanak.
Duintasuna egunerokotasunean ere adierazten da, gizarte ehuna sostengatzen duten keinu ikusezinetan. Aita batek ordubeteko loaldiari uko egiten dionean semea entzuteko, auzotar batek beste bati laguntzen dionean ezer itxaron gabe, mediku batek gaixo bat pazientziaz eta errespetuz tratatzen duenean, giza duintasuna defendatzen ari da mila diskurtsotan baino gehiago. Arazoa da egungo sistemak ez dituela ekintza horiek baliozkotzat hartzen. Ez ditu saritzen, ez ditu kontabilizatzen. Baina ekintza horiek eusten diote zutik gizarte bati.
Horregatik, lan egitea, heztea eta bizitzea zer den birpentsatzea proposatzen dugu. Lanak ezin du esklabotza modu modernoa izaten jarraitu. Zentzuaren, lankidetzaren eta guztion onerako ekarpenaren gunea izan beharko luke. Ez genuke produktibitateaz hitz egin behar produktibitate horrek familiaren denbora suntsitu, gorputzak gaixotu eta buruak agortzen baditu. Bere arrakasta hazkunde ekonomikoagatik soilik neurtzen duen herrialde bat bere gainbehera neurtzen ari da.
